I. Đặt vấn đề
Với cuộc cách mạng 4.0 vạn vật kết nối internet, thông tin bùng nổ, vì vậy quá trình trao truyền tri thức, kinh nghiệm giữa con người với con người cũng cần có sự thay đổi cho phù hợp. Sự ra đời và phát triển của các thiết bị thông minh khiến con người được tận hưởng những tiện ích của kỷ nguyên Internet giúp cho việc tiếp nhận tri thức nhanh chóng hơn, rút ngắn khoảng cách.
Trong xã hội bùng nổ thông tin, người thầy từ vai trò truyền thụ kiến thức theo cách truyền thống sang vai trò xúc tác và điều phối, họ phải chuyển sang chức năng hướng dẫn người học. Giáo viên phải giúp người học định hướng về chất lượng và ý nghĩa của nguồn thông tin, định hướng cho người học tự tìm đến những cách hiểu mới. Hiện nay, nhiều phương pháp giáo dục mới đã được đưa vào sử dụng trong các cấp học từ mầm non cho đến đại học theo hướng phát huy tính tích cực của người học, hoạt động nhóm, giải quyết vấn đề, sáng tạo.… Tất cả nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng nên những con người với những kỹ năng, tư duy dần đáp ứng yêu cầu của thời đại mới.
Cách mạng công nghệ (CMCN) 4.0 đã đặt ra cho giáo viên sự cần thiết phải nhập cuộc. Khi mạng xã hội và những thông tin mở đang trở thành nguồn tài liệu vô cùng lớn, giáo viên càng cần khẳng định vai trò định hướng, khai mở tiềm năng cho học trò. Trong đó, công nghệ thông tin với máy tính bảng, laptop, smartphone, smarttivi… có tác dụng hỗ trợ vô cùng hữu ích.
II. Nội dung
- Thực trạng:
Trước khi áp dụng sáng kiến “Sử dụng sáng tạo các phần mềm và thiết bị hiện đại trong dạy - học môn Sinh học 6”, kiến thức môn học hầu như được khai thác dựa trên những đồ dùng và thiết bị dạy học đơn giản, truyền thống.
Đội ngũ giáo viên rất trẻ, nhiệt tình, năng động nhưng cần tự bồi dưỡng thêm công nghệ thống tin, quan tâm đến việc vận dụng sáng tạo công nghệ thông tin trong giảng dạy một cách thật hiệu quả.
Học sinh yêu thích bộ môn Sinh học - một môn khoa học tự nhiên thiết thực, có nhiều ứng dụng trong cuộc sống.
Đó là nhận thức vô cùng sai lầm của các em. Chính vì thế tôi càng cố gắng hơn trong việc giúp các em mắc lỗi mà không tạo cảm giác “mất mặt” cho các em.
- Một số giải pháp:
Đề tài: Sử dụng sáng tạo các phần mềm và thiết bị hiện đại trong dạy - học môn Sinh học 6 áp dụng 6 giải pháp công nghệ sau:
(1) Máy chiếu projector: Máy được kết nối với máy tính xách tay để hỗ trợ việc trình chiếu, hiển thị các nội dung bài giảng trên phần mềm Power Point --> Có thể khai thác sâu nội dung của bài trong một tiết học, đặc biệt phát triển các kỹ năng nghe, nói, đọc hiểu là những kỹ năng cần được rèn luyện nhiều trước khi hiểu và nhớ bài, cho phép giáo viên tiết kiệm thời gian.
--> Ngân hàng hình ảnh, sự linh hoạt của các slide được biểu đạt và hiểu thị sinh động trên màn chiếu thông qua xử lý kỹ thuật của thiết bị projector, giúp giáo viên dẫn nhập vào bài học một cách ấn tượng và thu hút.
Ngoài ra, học sinh vừa nghe, vừa nhìn lại vừa thảo luận, trao đổi thì hiệu quả lưu giữ thông tin còn cao hơn rất nhiều.
(2) Máy chiếu vật thể (máy soi vật thể): Với khả năng zoom chiếu vật thể như đồ vật, văn bản,… một cách đơn giản và nhanh chóng máy chiếu thể hiện đối tượng cực kì trung thực.
Trong bài “Cấu tạo và chức năng của hoa”, tôi dùng máy chiếu vật thể để camera thu trực tiếp hình ảnh của nhị hoa, bao phấn, nhụy hoa và bầu nhụy cắt ngang rồi kết nối và truyền trực tiếp lên màn hình Smarttivi lớn. Điều này giúp giáo viên không cần tốn nhiều thời gian chuẩn bị hình ảnh, không cố định về thời gian trình chiếu, nhường projector để chiếu nội dung khác song song.
(3) Smarttivi (kết nối với máy chiếu vật thể): Khi trình chiếu sẽ cho ra hình ảnh vô cùng sắc nét và chân thực ngay cả trong môi trường ánh sáng mạnh. Smart Tivi rất thích hợp để trình chiếu các bộ phận nhỏ trong cấu tạo của động vật, thực vật như: Nhụy, nhị hoa, hạt phấn, noãn, ....--> Tiết học cấu tạo của hoa đã cực kì hiệu quả.
(4) Phần mềm cắt ghép nhạc online: Cắt bài hát “Hà nội mười hai mùa hoa” trực tuyến với những thao tác đơn giản, cho đoạn nhạc như mong muốn.
(5) Phần mềm tạo video Proshow Gold: Tạo ra video “ Vai trò của hoa trong đời sống” từ nguồn ảnh và ghép nhạc bài hát “hoa trong vườn” vào video.
(6) Tài liệu điện tử: Phim thực hành phân tích hoa, phim mô phỏng cấu tạo hoa, tranh, sơ đồ, thông tin... để học sinh tìm hiểu trước ở nhà rồi báo cáo kết quả trong tiết học.
III. Kết luận
Thực tế, việc áp dụng công nghệ trong dạy học Sinh học tại trường THCS Nguyễn Trãi, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội trong thời gian gần đây đã đạt được hiệu quả rất cao: 100% học sinh hứng thú và rất sôi nổi khi học bài, ghi nhớ sâu kiến thức, vận dụng để xác định các bộ phận của một hoa bất kì trong thực tiễn; các năng lực tự học, thuyết trình, làm việc nhóm, tự trau dồi kiến thức... được phát huy tối đa; Học sinh rất yêu thích môn học.
Sáng kiến đã được áp dụng rất hiệu quả ở trường THCS Nguyễn Trãi (Ba Đình, Hà Nội) thông qua tiết dạy “Cấu tạo và chức năng của hoa” do cô giáo Nguyễn Thị Hiền thực hiện ở các lớp khối 6, thành công rực rỡ nhất là ở lớp 6A3. Sáng kiến hoàn toàn có thể triển khai áp dụng ở phạm vi rộng hơn: trong các trường THCS ở Hà Nội và các thành phố khác trong cả nước.
Người thực hiện – Giáo viên bộ môn Sinh học
Nguyễn Thị Hiền
